Veelgestelde vragen

De OVAM onderzoekt op eigen kosten risicogronden van de meeste particulieren. Particulieren kunnen vrijstelling van de onderzoeksplicht aanvragen als ze deze grond kochten nadat de risicoactiviteiten zijn stopgezet. Ze mogen niet verantwoordelijk zijn voor eventuele bodemverontreiniging. Indien u eigenaar bent van het perceel met risicoactiviteiten, vindt u hier terug of u recht hebt op vrijstelling van onderzoek.

Organisaties of bedrijven moeten een bodemonderzoek in de regel zelf laten uitvoeren. Voor bepaalde sectoren zet de OVAM ondersteunende initiatieven op. Zo kunnen sectorfederaties raamcontracten aanvragen voor hun leden. Wie instapt in een raamcontract, hoeft zelf geen bodemsaneringsdeskundigen te zoeken en offertes te vergelijken. Bovendien laten grootschalige contracten de prijs per deelnemer dalen. Ga dus zeker na of er een aanpak op maat is. 

 

Vul een nabijgelegen straat in in het zoekveld. Via het kaartbeeld kan u vrij navigeren en doorklikken op de juiste locatie voor meer informatie.

Een risicogrond is een grond waarop vervuilende activiteiten worden of werden uitgevoerd. Hierdoor is het risico op bodemverontreiniging verhoogd en is het noodzakelijk een bodemonderzoek uit te voeren. Enkel een onderzoek geeft uitsluitsel over de bodemkwaliteit. De activiteiten die mogelijk bodemverontreiniging veroorzaken zijn juridisch vastgelegd in indelingslijsten. Indien u zelf niet beschikt over de huidige of voormalige vergunningsgegevens op uw grond, vraagt u dit best na bij uw gemeente.

U vindt hier terug welke stappen u moet ondernemen indien uw grond onder de categorie risicogrond valt.

Door ons rijke industriële verleden zijn er in Vlaanderen nog een pak verontreinigde gronden. Door deze gronden te saneren worden schadelijke stoffen uit de bodem verwijderd zodat ze geen risico meer vormen voor de gezondheid van de mensen en de natuur. 

Een verontreinigde bodem houdt gezondheidsrisico’s in, voor de mensen die erop wonen, werken en naar school gaan; voor de gewassen die erin groeien en de dieren die erin en erop leven. De verontreiniging kan bovendien het grondwater aantasten en dat bedreigt onze kostbare watervoorraden. 

Het is ook een belangrijke uitdaging de beschikbare ruimte in Vlaanderen zo in te richten dat we geen nieuwe open ruimte meer aansnijden. De sanering en ontwikkeling van de verontreinigde terreinen levert nieuwe ruimte binnen de bestaande bebouwde ruimte. Zo creëren we nieuwe kansen voor bedrijven, handelszaken en woningen. En kunnen we vooral de schaarse open ruimte beschermen en waar mogelijk uitbreiden zodat ecosystemen zich kunnen herstellen.

In Vlaanderen blijven grondstoffen en materialen, open ruimte, vruchtbare bodem en gezond grondwater schaarse en kostbare goederen. Bodembescherming en bodemsanering zorgen er dus voor dat we slimmer omgaan met onze grondstoffen.

De OVAM streeft ernaar om tegen 2036 voor alle historische bodemverontreinigingen minstens de sanering op te starten.

De gemeenten duiden de risicogronden op hun grondgebied aan op basis van de informatie uit milieuvergunningen of andere archiefinformatie. Heeft u nieuwe of andere gegevens over de uitgevoerde (bedrijfs)activiteiten op uw grond? Neem dan contact op met uw gemeente. Als u duidelijk kan aantonen dat uw grond geen risicogrond is, verwijdert de gemeente het perceel uit de Gemeentelijke Inventaris van risicogronden. U vindt meer informatie over deze procedure hier terug. 

Als er onduidelijkheden of onzekerheden blijven over de aanwezigheid van vervuilende activiteiten blijft de uitspraak als risicogrond gelden. Via een bodemonderzoek is men echt zeker van de bodemkwaliteit.

Het kaartbeeld geeft op een vereenvoudigde manier weer of er bodeminformatie beschikbaar is van uw grond. Dit is gebaseerd op de administratieve informatie die op dit moment gekend is. De vergunde gegevens stemmen niet altijd overeen met de werkelijke situatie, zodat na controle door de betrokkene de gegevens kunnen aangepast worden. Dit zijn niet alleen schrappingen, maar bijvoorbeeld ook aanpassingen van de juiste locatie van de vervuilende activiteiten. De kaart wordt wekelijks geactualiseerd. 

De kaart geeft op een vereenvoudigde manier weer of er bodeminformatie beschikbaar is van uw grond. Dit portaal doet geen juridische uitspraken. Daarvoor moet u een bodemattest aanvragen bij de OVAM. De Grote Grondvraag toont u de snelste weg naar de juiste informatiebron.

De kaart wordt wekelijks geactualiseerd.

Voor een juridische uitspraak per perceel vraagt u best altijd een bodemattest op van uw grond. Uit een onderzoeksrapport volgt een uitspraak of er al dan niet verdere maatregelen noodzakelijk zijn. Deze uitspraak kan niet altijd automatisch gegeven worden op basis van de beschikbare digitale gegevens: bij elke attestaanvraag gaan we na of de gegevens nog correct zijn. Bij wijzigingen (bv. van de perceelsgrens) evalueren we grondig of de uitspraak uit het laatste bodemonderzoek blijft gelden voor de nieuwe toestand. 

U ontvangt als eigenaar steeds automatisch een bodemattest bij een eerste vaststelling of onderzoek en wanneer het gehele onderzoekstraject is afgerond. Bent u toch verrast over de kaartweergave hier, kan u snel meer details raadplegen via het geoloket of de woningpas. Uw dossier kan u ook steeds hier inkijken.

Voor informatie over risicogronden die nog niet onderzocht zijn, is de eerste informatiebron de gemeente.

De OVAM verwittigt u tijdig wanneer u een onderzoeksplicht hebt. Kijk nu al eens of er informatie over de bodemkwaliteit beschikbaar is. Zo komt u later niet voor verrassingen te staan. Bij overdracht of bij een officiële OVAM-brief is er sprake van tijdsdruk of een vastgelegde reactietermijn. 

Misschien is de informatie niet correct? Neem dan contact op met uw gemeente. Als uw grond duidelijk geen risicogrond is, verwijdert de gemeente het perceel uit de Gemeentelijke Inventaris van risicogronden. Hier vindt u meer informatie over de procedure om uw perceel te laten schrappen als risicogrond.

Mogelijk moet u het onderzoek niet zelf uitvoeren? Als particulier komt u mogelijk in aanmerking voor een vrijstelling van onderzoeksplicht. De OVAM start dan een bodemonderzoek op. We groeperen hiervoor meerdere locaties uit een gemeente in één site-onderzoek, zodat we efficiënt kunnen werken. Hoe sneller de aanvraag, hoe groter de kans dat de OVAM snel in uw gemeente aan de slag kan.

Moet u zelf een onderzoek laten uitvoeren? Vraag tijdig een offerte aan bij een bodemsaneringsdeskundige. Wij adviseren verschillende offertes aan te vragen zodat u verschillende prijzen kan vergelijken.

U moet tegen 2021, 2023 of 2027 éénmalig een bodemonderzoek uitvoeren als u een grond bezit waar historische risicoactiviteiten plaatsvonden. Het tijdstip hangt af van de soort van activiteiten die werden uitgevoerd: hoe zwaarder de activiteiten hoe eerder een onderzoek vereist is. De juiste categorie van de voormalige activiteiten kan u traceren door de (milieu)vergunningen voor uw grond bij de gemeente op te vragen. Als eigenaar van een risicogrond moet u een bodemonderzoek uitvoeren bij overdracht (bv. verkoop) van de grond.

Als u risicovolle activiteiten uitoefent moet u bij sluiting of stopzetting verplicht een bodemonderzoek op deze grond uitvoeren. Afhankelijk van de soort activiteiten kan ook periodiek om de twintig jaar of om de tien jaar een bodemonderzoek nodig zijn. Voor zware activiteiten is zelfs voor de aanvraag van de vergunning een bodemonderzoek vereist. Zo volgen we de bodemkwaliteit nauwkeurig op.

Niet elke risicogrond is verontreinigd! In een eerste oriënterend bodemonderzoek onderzoekt men of een grond verontreinigd is. Zo komt niemand later voor onaangename verrassingen te staan bij overdracht van de grond of bij renovatiewerken. Een verontreinigde bodem houdt soms gezondheidsrisico’s in. Wachten met bodemonderzoek kan een verontreinigingssituatie verergeren en leiden tot een hogere kost.

Het eerste onderzoek bevestigt doorgaans dat de bodemkwaliteit van uw grond in orde is en er geen verdere maatregelen noodzakelijk zijn. Meestal gaat het over een verspreidingsrisico naar of via het grondwater. Soms is er toch een (potentieel) gezondheidsrisico voor de mens. Blootstelling aan de verontreiniging kan gebeuren door rechtstreeks contact met de verontreinigde grond of grondwater. Bij bodemverontreiniging met bijvoorbeeld benzine of solventen, komen vluchtige stoffen vrij die een risico vormen door inademing. Door uitdamping kunnen deze stoffen via de vloer van kelders en funderingen in de binnenlucht van woningen en andere gebouwen terechtkomen. 

Enkel een beschrijvend bodemonderzoek kan dergelijke risico’s uitklaren. Indien nodig worden gebruiksadviezen of -beperkingen opgelegd. Zeer zelden gaat het over acute gezondheidsrisico’s. In dat geval leggen we steeds de nodige voorzorgsmaatregelen op.

Hier vindt u alvast meer informatie over bodemverontreinigingen.

Scholen kunnen rekenen op de steun van de OVAM om een onderzoek op te starten.

De OVAM begeleidt de scholen bij bodemonderzoeken en -saneringen. Het doel: vervuilde schoolterreinen in kaart brengen en scholen administratief, praktisch en financieel ondersteunen bij de bodemonderzoeken en bodemsanering van hun terrein. Het eerste oriënterend onderzoek wordt op kosten van de OVAM uitgevoerd.

Als u merkt dat de school van uw kinderen op een risicogrond ligt, raadpleeg dan zeker de directeur of directrice en breng ze op de hoogte van de verworven informatie. Hier vindt u meer terug over het traject dat een school kan volgen om de bodem te laten onderzoeken en indien nodig, te saneren.

Een oriënterend bodemonderzoek moet u laten uitvoeren door een erkend bodemsaneringsdeskundige.De prijs hangt af van de grootte van het terrein en de hoeveelheid activiteiten die er effectief waren. Andere factoren die een invloed hebben op de kosten is de diepte van het grondwater, de ondergrond (puin)...

We raden u aan om bij minstens 3 bodemsaneringsdeskundigen een offerte aan te vragen om de prijzen te vergelijken.

De OVAM groepeert meerdere locaties uit een gemeente in één site-onderzoek, zodat we efficiënt kunnen werken. Van zodra voldoende gegevens in een gemeente beschikbaar zijn, start eerst een administratieve procedure. Om het onderzoek juridisch mogelijk te maken, maakt de OVAM een sitebesluit op. Dit besluit wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Hierna plannen we de uitvoering in. We brengen u van alle stappen tijdig op de hoogte. De OVAM streeft ernaar tegen 2028 alle site-onderzoeken in Vlaanderen te hebben opgestart.

Afhankelijk van de resultaten van het bodemonderzoek is een saneringstraject noodzakelijk.

Meer details over het hele onderzoeks- en saneringstraject kan u hier terugvinden.

Heeft uw grond een groene kleur op de kaart, dan beschikken we niet over bodeminformatie. Bovendien zijn er geen aanwijzingen dat er op uw grond vervuilende activiteiten worden of werden uitgevoerd. Zo dus heeft u geen verplichting om een bodemonderzoek te laten uitvoeren. Goed nieuws dus, want er is geen verhoogd risico op bodemverontreiniging op uw grond. 

Naast deze risico's krijgen we meer en meer te maken met 'diffuse bodemverontreiniging' waarvoor er geen duidelijke aanwijsbare bron van verontreiniging is. Zo kan een drukke weg of een spoorweg plaatselijk voor vervuiling zorgen. Ook kan de bodem verontreinigd zijn op plaatsen waar afval werd verbrand of as van een hout- of kolenkachel werd uitgestrooid, waar olie, verf of smeermiddelen werden geloosd of waar overmatig pesticiden werden gebruikt. De mogelijke bronnen en effecten zijn zo divers dat een volledige inventarisatie en gericht onderzoek onmogelijk is. Door voldoende zorg en aandacht voor de bodem kan men de mogelijke impact van deze locale bodemverontreiniging wel beperken. Zo kan men gezondheidsrisico's vermijden. 

Wees aandachtig bij rechtstreeks contact met grond en grondwater. Verder is er vooral kans op gezondheidsrisico's via consumptie van zelfgeteelde groenten of eieren van eigen kippen. Ga dus zeker na of uw grond geschikt is om te tuinieren. 

Bedrijven uit de garage- carrosserie- en landbouw-machinesector zijn verplicht om minstens om de 20 jaar een oriënterend bodemonderzoek uit te voeren: https://ovam.vlaanderen.be/periodieke-onderzoeksplicht. Activiteiten gelinkt aan de sector houden immers een verhoogd risico op verontreiniging. Bijvoorbeeld door opslag en gebruik van (smeer)oliën, het gebruik van een spuitcabine of ook een stookolietank van meer dan 20.000 l voor verwarmen van de werkplaats. Ook eigenaars van gronden waar in het verleden bovengenoemde activiteiten werden uitgeoefend hebben een onderzoeksverplichting, uiterlijk tegen eind 2023. Als er uit dit oriënterend bodemonderzoek blijkt dat er verdere maatregelen nodig zijn, dan kan u bij Tersana terecht. Tersana is het fonds voor de garage-, carrosserie- en landbouwmachinesector om bedrijven en particulieren die met bodemsanering geconfronteerd worden te helpen. Tersana kan tot en met 31 januari 2025 dossiers aanvaarden.